Przedstawiciele naszego Stowarzyszenia wzięli udział w I Kongresie Polskich Miast Ogrodów. Organizatorami wydarzenia były Miasto Ogród Podkowa Leśna, które obchodzi 90-lecie powstania oraz Stowarzyszenie „Ład na Mazowszu”. W dniach 11–13 września 2015 r. w Podkowie Leśnej spotkało się ok 130 uczestników z 26 miast. Były wykłady, prezentacje miast ogrodów, wystawa poświęcona polskim miastom ogrodom oraz wiele atrakcji towarzyszących.
Celem organizatorów kongresu było spotkanie, wzajemne poznanie, integracja, wymiana doświadczeń i dobrych praktyk w środowiskach miast ogrodów oraz miejscowości o podobnych cechach, a także stworzenie szerszej płaszczyzny współpracy dzięki wejściu w europejską sieć miast ogrodów.
Konferencję 12 września otworzyli Artur Tusiński – burmistrz Miasta Ogrodu Podkowa Leśna i Grzegorz Kostrzewa-Zorbas – prezes Stowarzyszenia „Ład na Mazowszu”.
Wśród panelistów byli: prof. Marek Budzyński, prof. Jeremi Królikowski, prof. Magdalena Staniszkis.
Historię miast ogrodów w Europie przedstawiła dr Edyta Barucka.
„Zasady przebudowy i budowy miast tworzących jednię społeczeństwa i przyrody”
W bardzo ciekawym wykładzie Marek Budzyński przedstawił ideę miasta ogrodu jako proces poszukiwania równowagi pomiędzy tworzeniem przez przyrodę warunków powstawania i utrzymywania życia, a organizacją tworzenia warunków życia ludzi przez ludzi i ich kulturę. Postawił tezę, że choć to procesy ewolucyjne i ten drugi powinien wypływać z pierwszego, to niestety proces kultury narastająco staje się destrukcyjny do procesów natury.
Perspektywy demograficzne i migracje do miast wymagają wyznaczenia reguł budowy nowych i przekształceń starych miast, co stanowi obecnie problem globalny. Jak przekształcać warunki przyrodnicze, aby ich kształtowanie na potrzeby człowieka nie stało się „rakiem” dla biosfery? Prelegent sformułował zasady podstawowe, o których należy pamiętać przy kształtowaniu przestrzeni miejskiej:
-Przestrzeń istnieje, my ją tylko przekształcamy dla naszych potrzeb – indywidualnych i wspólnych.
-Przestrzeń jest ograniczona do warstwy zwanej biosferą i jest niewątpliwie organizmem. Prawo wymaga dostosowania się do nadrzędnego celu jakim jest współżycie kultury z naturą.
-Sposób tworzenia miast powinien uwzględniać synergię budowy energii społecznej z odtwarzaniem biosfery. Dom powinien współdziałać z naturą i kulturą, bo oba aspekty są ogromnie ważne dla człowieka.
Prof. Marek Budzyński jest autorem projektów m.in. budynku Sądu Najwyższego (ul.Bonifraterska) i Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego (ul. Dobra).
Powrót do miast ogrodów
Magdalena Staniszkis przedstawiła „miasto ogród XX wieku jako antycypację zrównoważonego miasta XXI wieku”. Jeremi T. Królikowski omówił dotychczasowy typowy sposób budowy polskich miast (fragmentaryczny, monotonny, pozbawiony przestrzeni publicznych). Wskazał miasto ogród jako wzorzec dla kształtowania obecnie ładu polskiej przestrzeni, a Michał Skrobot przedstawił opracowany przez niego otwarty model miasta ogrodu w krajobrazie Polski.
Człowiek coraz bardziej odczuwa dysharmonię w proporcjach cywilizacji i natury w jego najbliższym otoczeniu. Tęskni do życia w zgodzie z naturą, co zapewniały założenia miast ogrodów. Stąd powstają nowe miasta ogrody (Książenice k. Grodziska Mazowieckiego) , a mieszkańcy historycznych miast ogrodów dążą do zachowania ich dziedzictwa i powrotu do ich zrównoważonego rozwoju.
Te tendencje, które rysują się od kilku, czy kilkunastu już lat, skłoniły zespół ekspertów do poszukiwania narzędzi wsparcia i rozwoju współczesnych miast ogrodów. Przedstawił je Jeremi Królikowski w ostatnim dniu konferencji. Trwają prace nad założeniami do ustawy, która może stworzyć korzystne warunki:
– ochrony istniejących miast ogrodów przez poprawę warunków zarządzania/gospodarowania nimi,
– dla tworzenia od podstaw nowych miast ogrodów,
– wsparcia dla przekształceń istniejących już osad w miasta ogrody.